System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Obowiązek organizacji pieczy zastępczej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Pieczę zastępczą organizuje powiat.

Piecza zastępcza jest sprawowana w formie rodzinnej lub instytucjonalnej. Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia Sądu.

Rodzinę zastępczą tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, w której umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej.

Rodziny zastępcze dzielą się na:

• rodziny zastępcze spokrewnione, które tworzą osoby będące wstępnymi (dziadkami)
  lub rodzeństwem dziecka;
• rodziny zastępcze niezawodowe niebędące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka;
• rodziny zastępcze zawodowe.

Rodziny zastępcze zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, a w szczególności:

• traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;

Rodzina zastępcza i rodzinny dom dziecka realizując swoje zadania współpracuje z Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz z ośrodkiem adopcyjnym.

Rodziny zastępcze zobowiązane są także do umożliwienia kontaktu z rodzicami biologicznymi dziecka i innymi bliskimi chyba, że sąd postanowi inaczej, oraz do współpracy z organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie postanowienia sądu, który także sprawuje nadzór nad prawidłowością funkcjonowania rodziny zastępczej.

Świadczenia

Od 1 czerwca 2022 r. obowiązują zmiany wprowadzone Obwieszczeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 28 lutego 2022 r. w sprawie wysokości kwot świadczeń przysługujących rodzinie zastępczej i prowadzącemu rodzinny dom dziecka oraz wysokości pomocy dla osoby usamodzielnianej

Wykaz zmian:

• świadczenie dla rodziny zastępczej spokrewnionej na pokrycie kosztów utrzymania każdego dziecka z art. 80 ust. 1 pkt 1 ustawy, podwyższone z 746 zł. do 785 zł.
• świadczenie dla rodziny zastępczej zawodowej, niezawodowej i prowadzącego rodzinny dom dziecka na pokrycie kosztów utrzymania każdego dziecka z art. 80 ust. 1 pkt 2 ustawy, podwyższone z 1131 zł. do 1189 zł.
• dodatek dla rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z art. 81 ust. 1, podwyższony z 227 zł. do 239 zł.
• dodatek dla rodziny zastępczej zawodowej na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka umieszczonego na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich z art. 81 ust. 2, podwyższony z 227 do 239 zł.
• pomoc na kontynuowanie nauki dla osoby usamodzielnianej z art. 146 ust. 2 ustawy, podwyższona z 566 do 595 zł;
• pomoc na usamodzielnienie osoby opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną, przebywającą co najmniej 3 lata, z art. 149 ust. 1 pkt 1 ustawy, podwyższona z 3730 do 3921 zł;
• pomoc na usamodzielnienie osoby opuszczającej rodzinę zastępczą zawodową, niezawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo- terapeutyczną, przebywającej powyżej 3 lat, z art. 149 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy, podwyższona z 7458 do 7839 zł;
• pomoc na usamodzielnienie osoby opuszczającej rodzinę zastępczą zawodową, niezawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo- terapeutyczną, przebywającej 2-3 lat, z art. 149 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy, podwyższona z 3730 do 3921 zł;
• pomoc na usamodzielnienie osoby opuszczającej rodzinę zastępczą zawodową, niezawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo- terapeutyczną, przebywającej 1-2 lat, z art. 149 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy, podwyższona z 1865 do 1961 zł;
• pomoc na zagospodarowanie dla osoby usamodzielnianej z art. 150 ust. 1, podwyższona z 1695 do 1782 zł;
• pomoc na zagospodarowanie dla osoby usamodzielnianej, legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności z art. 150 ust. 1, podwyższona z 3390 do 3563 zł.